Giải đáp axit hữu cơ là gì?

Giải đáp axit hữu cơ là gì?

Axit hữu cơ là hợp chất hữu cơ có tính axit, có 1 hoặc nhiều nhóm carboxyl (-COOH). Axit này có hầu hết trong các loại thực vật, rau củ được tiêu thụ mỗi ngày. Axit bao gồm axit carboxyl đơn chức, mạch thẳng và các chất dẫn xuất tương ứng như acid carboxylic đa chức, axit không bão hòa hydroxylic và phenolic.

Công thức tổng quát:

R(COOH)_n

Trong đó:

• R là gốc hidrocacbon hóa trị n

• n là số nguyên, n ≥ 1 (n = 1 axit hữu cơ đơn chức, n ≥ 2: axit hữu cơ đa chức)

C_xH_y(COOH)_n

Trong đó:

• n ≥ 2

• x ≥ 0

• ≈ C_xH_y+n => y + n ≤ 2x + 2

    => y ≤  2x + 2 – n

Ví dụ: Một số axit và gốc axit hữu cơ

Tên gọi	Công thức	Tên gốc axit	Gốc axit
Axit fomic	HCOOH	Oxalat	HCOO-
Axit axetic	CH3COOH	Axetat	CH3COO-
Axit propionic	CH3CH2COOH	Propionat	CH3CH2COO-
Axit butyric	CH3CH2CH2COOH	Butirat	CH3CH2CH2COO-
Axit panmitic	C15H31COOH	Panmitat	C15H31COO-
Axit oleic	C17H33COOH	Oleat	C17H33COO-
Axit stearic	C17H35COOH	Stearat	C17H35COO-
Axit oxalic	HOOC-COOH	Oxalat	-OOC-COO-
C6H5-COOH	Axit benzoic	Benzoat-	C6H5-COO
(CH3)2CH-COOH	Axit isobutiric	Isobutirat	(CH3)2CH-COO-

 

Cơ chế hoạt động của các axit hữu cơ

Cơ chế hoạt động của các axit hữu cơ

Axit hữu cơ làm giảm độ pH của môi trường xung quanh gây ảnh hưởng lớn đến các nhóm vi khuẩn gây bệnh, khiến chúng không thể tồn tại. Do đó loại axit này được sử dụng rộng rãi thay thế các chất kháng sinh tăng trưởng trong ngành chăn nuôi.  Cơ chế hoạt động của hợp chất hữu cơ có tính axit như sau:

Trong đường ruột vật nuôi chứa nhiều nhóm vi khuẩn trong đó có vi khuẩn gây bệnh và vi khuẩn có ích được duy trì ở mức cân bằng. Nhóm vi khuẩn gây bệnh bao gồm  E.coli, Clostridium perfringens, Salmonella, Vibrio… Nhóm vi khuẩn hữu ích bao gồm các vi khuẩn lên men sinh axit lactic như Bifidobacterium, Lactobacillus, Streptococcus…

Khi số vi khuẩn gây bệnh tăng lên do nguyên nhân nào đó sẽ làm trạng thái cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại bị phá vỡ. Đây là lý do làm cho vật nuôi bị rối loạn tiêu hóa, giảm sức đề kháng và mắc bệnh.

Vi khuẩn gây bệnh sống trong môi trường pH cao hơn so với vi khuẩn có lợi. Khi bổ sung axit hữu cơ làm cho cơ thể vật nuôi giảm pH xuống, gây ức chế các vi khuẩn gây bệnh và tạo điều kiện cho nhóm vi khuẩn có lợi phát triển.

6 loại axit hữu cơ thường gặp nhất

Các axit hữu cơ thường gặp có vai trò rất lớn trong đời sống và ứng dụng trong ngành công, nông nghiệp. Dưới đây là giới thiệu về 6 loại hợp chất hữu cơ có tính axit phổ biến nhất hiện nay.

Axit fomic HCOOH

Axit fomic là dạng hợp chất hữu cơ có tính axit đơn giản nhất trong nhóm cacboxylic có công thức hóa học là HCOOH. Gốc axit hữu cơ HCOOH là HCOO^– có tên gọi là oxalat. Hợp chất hữu cơ này được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, phổ biến nhất là ngành sản xuất công nghiệp với vai trò diệt khuẩn, chất giảm độ pH, dung môi, cầm màu, mạ điện…

Axit axetic CH₃COOH

Axit axetic là 1 trong những axit hữu cơ mạnh nhất có công thức hóa học là CH₃COOH. Tên gốc axit hữu cơ của axit axetic là axetat CH₃COO^–. Đây là loại hóa chất đã được sản xuất từ lâu đời, có dạng chất lỏng không màu, vị chua và tan hoàn toàn trong nước. Axit axetic được sử dụng rộng rãi trên thế giới trong sản xuất hóa chất và công nghiệp thực phẩm. Đặc biệt  CH₃COOH dùng để sản xuất giấm, một sản phẩm khá phổ biến trong đời sống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Xem thêm: 5 gốc axit mạnh thường gặp nhất

Axit propionic CH₃CH₂COOH

Axit propionic là một axit cacboxylic là một chất hữu cơ quan trọng có nguồn gốc tự nhiên, có công thức hóa học là CH₃CH₂COOH, gốc axit hữu cơ này là CH₃CH₂COO^– (propionat). Trong điều kiện thông thường ở trạng thái tinh khiến, axit propionic ở dạng lỏng, mùi hăng và có tính ăn mòn. Hợp chất hữu cơ này được ứng dụng đa dạng trong công nghiệp như sản xuất mỹ phẩm, sản xuất dược phẩm, sản xuất thức ăn chăn nuôi hay công nghiệp hóa chất.

Axit oxalic HOOC-COOH

Trong các axit hữu cơ thường gặp không thể không kể đến axit oxalic, là hợp chất hữu cơ tương đối mạnh có công thức tổng quát là H₂C₂O₄. Tên gốc axit hữu cơ HOOC^–COOH là oxalat -OOC-COO-. Axit này có màu trắng ở dạng tinh thể, là 1 chất khử và là 1 axit cacboxylic có công thức triển khai là HOOC-COOH. Axit oxalic được sử dụng để phục chế đồ gỗ, là chất cẩn màu trong công nghệ nhuộm, sử dụng trong tẩy trắng, bột nở…

Axit oleic C₁₇H₃₃COOH

Axit oleic là 1 hợp chất hữu cơ được tìm thấy trong nhiều động vật, thực vật có công thức hóa học là C₁₇H₃₃COOH. Axit oleic là 1 axit béo không no thuộc nhóm axit béo omega 9, không tan trong nước nhưng tan trong dung môi ethanol. Hóa chất này được ứng dụng nhiều trong ngành mỹ phẩm, ngành dược, ngành nhựa, sử dụng như chất tẩy rửa…

Axit butyric CH₃CH₂CH₂COOH

Axit butyric là 1 axit cacboxylic có công thức là CH₃CH₂CH₂COOH hay C₁₄H₈O₂. Đây là 1 axit béo tồn tại ở dạng este trong dầu thực vật và mỡ động vật, bơ… Axit butyric tồn tại ở dạng lỏng, dạng dầu, không màu, hòa tan tốt trong nước ether, ethanol. Sử dụng axit butyric chính trong sản xuất các loại este ứng dụng trong phụ gia thực phẩm, sản xuất nước hoa. Ngoài ra nó còn được dùng là thuốc thử, dung môi trong các phản ứng hóa học hữu cơ, giảng dạy về phản ứng este hóa Fisher.

Ứng dụng thực tiễn của axit hữu cơ

Mục đích sử dụng các hợp chất hữu cơ có tính axit trong chăn nuôi là để ức chế sự phát triển của các vi khuẩn gây hại, duy trì trạng thái cân bằng vi khuẩn đường ruột. Do đó loại axit này có tính ứng dụng thực tiễn rất lớn.

Ứng dụng trong chăn nuôi

Ứng dụng trong chăn nuôi

Trong chăn nuôi hợp chất hữu cơ có tính axit được ứng dụng phổ biến như axit hữu cơ cho gà, axit hữu cơ cho tôm cá, cho gia súc… mang đến nhiều công dụng tuyệt vời:

• Hỗ trợ tiêu hóa protein, hấp thu chất khoáng mạnh hơn (đặc biệt là vi khoáng)

• Kích thích ruột tiết secretin, kích thích tụy tiết nhiều bicarbonate và axit mật

• Axit này làm tăng sự tái tạo tế bào vi lông nhung

Trong chăn nuôi thường sử dụng một số loại axit như: axit Formic (sát khuẩn mạnh), axit Propionic (ức chế nấm mốc), axit Lactic (hạ độ pH, ức chế vi khuẩn lên men thối), axit Butyric (sát khuẩn, kích thích hệ miễn dịch của ruột), axit Fumaric, axit citric, axit succinic (kích thích lợn ăn)…

Ứng dụng axit hữu cơ cho tôm

Ứng dụng axit hữu cơ cho tôm

Trên thực tế hợp chất hữu cơ chứa axit được ứng dụng nhiều trong ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm đặc biệt là trong nghề nuôi trồng thủy sản nuôi tôm, cá. Sử dụng một số loại axit có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn gây bệnh do nhiều loại vi khuẩn Vibrio spp. Ví dụ vi khuẩn Vibrio harveyi gây bệnh phát sáng trên tôm.

Hiện nay đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh tác dụng tích cực của hợp chất hữu cơ axit có trong thức ăn của tôm, cá. Do đó, đây có thể coi là giải pháp thay thế các loại kháng sinh kích thích tăng trưởng giúp giảm bớt chi phí sản xuất.

Người chăn nuôi có thể sử dụng một số axit hữu cơ cho tôm như: axit Acetic, axit Formic, axit Butyric, axit Citric, axit Propionic…

Hy vọng với những thông tin chia sẻ về axit hữu cơ trên đây từ  sẽ giúp bạn giải đáp được những băn khoăn liên quan đến nhóm chất này