Natri hidrocacbonat là gì chắc hẳn là thắc mắc của rất nhiều bạn đọc khi được hỏi về loại chất này. Natri hidrocacbonat là một loại muối của natri và thường được biết tới với vai trò là chất phụ gia trong chế biến các loại bánh, làm mềm thịt… hoặc là chất tẩy rửa tại chỗ. Ngoài tên gọi natri hidrocacbonat, nó còn được gọi dưới một số cái tên khác như bột nở, baking soda,…. Trong bài viết này, sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về natri hidrocacbonat là gì cũng như các tính chất, ứng dụng và cách điều chế nó.
Natri hidrocacbonat là gì?
Natri hidrocacbonat là tên gọi hóa học của NaHCO3, một loại muối của natri. Chất này tồn tại ở dạng bột mịn, có màu trắng, dễ hút ẩm nhưng lại ít tan trong nước. Khi có sự xuất hiện của ion H+ , khí CO2 sẽ được sinh ra.
Trong thực tế, natri hidrocacbonat còn được gọi dưới một số cái tên khác như natri bicacbonat, bread soda, bột nở, cooking soda, baking soda,…
Cấu trúc phân tử của natri hidrocacbonat
Tính chất lý hóa học của natri hidrocacbonat NaHCO3
Cũng giống như các loại hóa chất khác, natri hidrocacbonat cũng mang những tính chất vật lý hóa học riêng, cụ thể là:
Tính chất vật lý
– Natri hidrocacbonat tồn tại ở dạng chất rắn màu trắng và có dạng tinh thể đơn tà. Nó trong giống như bột, có vị hơi mặn và mang tính kiềm.
– Natri hidrocacbonat tan rất ít trong nước, gần như là không tan. Mức độ tan của nó tại 18 độ C là 7,8 g/100ml nước.
– Phân tử khối của và trọng lượng riêng của NaHCO3 lần lượt là: 84,00614 g/mol và 2,159 g/cm3.
– Nhiệt độ nóng chảy của NaHCO3 là 50 độ C, tương đương với 323 độ K và 122 độ F.
Tính chất hoá học
– NaHCO3 là một muối axit nhưng nó lại thể hiện tính axit yếu. Nó có thể tác dụng với các axit mạnh hơn và giải phóng khí cacbonic. Chính vì vậy mà tính bazo của natri hidrocacbonat chiếm ưu thế hơn tính axit. Khi bị phân hủy, natri hidrocacbonat sẽ tạo ra môi trường bazo yếu trong dụng dịch nước.
NaHCO3 + H2O → NaOH + H2CO3
– Natri hidrocacbonat tác dụng với axit mạnh tạo ra các sản phẩm là muối, nước và khí CO2.
2 NaHCO3 + H2SO4 → Na2SO4 + 2CO2 + 2H2O
– NaHCO3 tác dụng với bazo sẽ tạo ra muối mới và bazo mới hoặc tạo thành 2 muối mới tùy vào lượng bazo phản ứng ban đầu.
NaHCO3 + Ca(OH)2 → NaOH + CaCO3 + H2O
2 NaHCO3 + Ca(OH)2 → Na2CO3 + CaCO3 + 2H2O
– Phản ứng với natri hidroxit tạo thành sản phẩm là muối trung hòa và nước.
NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O
– Dưới tác dụng của nhiệt độ, baking soda NaHCO3 sẽ chuyển hóa qua lại với Na2CO3.
2 NaHCO3 ⇌ Na2CO3 + H2O + CO2
Cách điều chế baking soda NaHCO3
Cách điều chế natri hidrocacbonat
Hiện nay, công nghệ Solvay vẫn là cách chủ yếu được sử dụng để sản xuất ra natri hidrocacbonat. Nó chính là chất trung gian của quá trình phản ứng giữa canxi carbonat, natri clorid và amoni.
Quá trình điều chế này sẽ diễn ra theo 2 giai đoạn sau:
– Giai đoạn 1: Cho CO2 tác dụng với dung dịch NaOH để tạo ra sản phẩm là natri cacbonat
CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O
– Giai đoạn 2: Tiếp tục cho CO2 dư phản ứng với natri cacbonat để tạo ra natri hidrocabonat, sau đó cô đặc để tạo ra muối NaHCO3 khan.
CO2 + Na2CO3 + H2O → 2 NaHCO3
Trong sản xuất thương mại bánh soda, người ta sẽ hòa tan tro soda với nước và xử lý với cacbon dioxit. Baking soda NaHCO3 sau đó sẽ được tạo ra ở dạng rắn.
CO2 + Na2CO3 + H2O → 2 NaHCO3
Ứng dụng của natri hidrocacbonat là gì?
Natri hidrocacbonat được biết đến với rất nhiều công dụng hữu ích và được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống:
Trong chế biến thực phẩm
Vì có chứa gốc axit yếu nên khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, NaHCO3 sẽ sản sinh ra khí CO2. Chính vì điều này mà nó thường được dùng để tạo độ xốp, giòn và làm đẹp cho các loại bánh như bánh quy, bánh muffin, quẩy,… Ngoài ra, nó cũng được cho thêm vào các loại nước sốt cà chua, nước chanh để làm giảm bớt độ chua của nước hoặc giúp các món hầm nhanh nhừ và thấm vị.
Natri hidrocacbonat được dùng nhiều với vai trò là chất tạo xốp cho bánh quy
Trong lĩnh vực y tế
– Natri hidrocacbonat được dùng để tạo bọt, nâng độ pH cho các loại thuốc sủi bọt có tác dụng giảm đau như thuốc đau đầu, thuốc giảm đau,….
– Trong y tế, NaHCO3 còn được gọi dưới cái tên khác là thuốc muối, một loại thuốc dùng để trung hoà axit, giúp hỗ trợ điều trị bệnh đau dạ dày và giải độc do axit. Ngoài ra, NaHCO3 còn được dùng để làm nước súc miệng hoặc chà trực tiếp lên răng để làm trắng răng. Không chỉ vậy, loại muối natri này còn được dùng với công dụng là điều trị mụn trứng cá bằng cách giảm lượng dầu thừa trên da.
– NaHCO3 còn được dùng với vai trò chống toan hóa máu, kiềm hóa nước tiểu. Việc sử dụng dung dịch natri hidrocacbonat để chống toan hóa máu bắt buộc phải được xét nghiệm trước và có chỉ định cẩn trọng của bác sỹ. Chỉ định trước khi có kết quả xét nghiệm chỉ được bác sỹ cho trong trường hợp đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh.
Ứng dụng khác
Natri hidrocacbonat được biết đến nhiều với vai trò là chất tẩy rửa và chống một số loại côn trùng. Ngoài ra, nó cũng được ứng dụng trong công nghiệp sản xuất cao su, da và làm chất chữa cháy.
Một vài lưu ý quan trọng khi sử dụng và bảo quản natri hidrocacbonat
Natri hidrocacbonat được sử dụng rất phổ biến trong lĩnh vực chế biến thực phẩm (làm bánh, nấu các món hầm,…), y tế và công nghiệp sản xuất, tẩy rửa. Tuy nhiên, để đảm bảo việc sử dụng loại muối này là an toàn và hiệu quả, các bạn cần lưu ý một số vấn đề như sau:
– Khi sử dụng với vai trò là dược phẩm, bạn chỉ được dùng natri hidrocacbonat khi được bác sỹ chỉ định và kê toa. Bạn hãy trao đổi tất cả các vấn đề về sức khỏe của mình, kể cả những loại thuốc đang dùng cho bác sỹ biết để tránh tối đa những tác dụng không mong muốn có thể xảy ra nếu có sự tương tác thuốc với natri hidrocacbonat.
– Nơi bảo quản natri hidrocacbonat cần phải đảm bảo tiêu chuẩn là khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp của mặt trời. Bên cạnh đó, bạn phải bảo quản trong hộp kín và có đậy nắp sau khi sử dụng.
– Khi sử dụng baking soda NaHCO3 để chế biến các loại bánh, bạn cần mang bánh đi nướng sau khi trộn đều với NaHCO3 để tránh việc chúng mất đi tác dụng vốn có.
Nên nướng bánh ngay sau khi trộn đều với NaHCO3
– Sử dụng muối nở natri hidrocacbonat đúng với liều lượng cho phép trong từng ứng dụng cụ thể.
– Nếu muốn sử dụng baking soda để tẩy da chết, trị mụn hoặc làm trắng răng, bạn chỉ nên dùng tối đa 2 lần một tuần để đảm bảo hiệu quả và độ an toàn. Với những bạn có làn da nhạy cảm, hãy dùng thử trước với một lượng nhỏ để xem da có bị kích ứng hay không. Nếu da không xảy ra vấn đề gì thì có thể dùng tiếp. Còn nếu da bị kích ứng, hãy dừng lại ngay.
– Khi mua natri hidrocacbonat, bạn cần phải lưu ý nơi mua và hạn sử dụng. Tránh mua ở những nơi không có uy tín, không mua những sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc gần hết hạn sử dụng, không được bảo quản nguyên vẹn để đảm bảo an toàn cho sức khoẻ cũng như đạt được tác dụng tốt nhất khi sử dụng.
Chắc hẳn rằng sau khi đọc hết bài viết về natri hidrocacbonat mà vừa chia sẻ ở trên, các bạn đã hiểu được natri hidrocacbonat là gì, nó có những tính chất vật lý, hóa học ra sao, cách điều chế và ứng dụng như thế nào. Ngoài ra, các bạn cũng đã nắm được những lưu ý khi sử dụng và bảo quản hóa chất này.
