Chất thải phóng xạ là gì?

Chất thải phóng xạ là gì?

Ngành công nghiệp ngày càng phát triển, phóng xạ được ứng dụng nhiều trong các ngành khác nhau và tạo ra lượng chất thải đi kèm. Vậy chất thải phóng xạ là gì và có những loại nào?

Theo định nghĩa thuộc Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN của Bộ Khoa học Công nghệ thì Chất thải phóng xạ là chất thải chứa các nhân phóng xạ hay vật thể bị nhiễm bẩn các nhân phóng xạ, với mức hoạt độ lớn hơn mức thanh lý và phải loại bỏ. Chất thải phóng xạ không bao gồm nguồn phóng xạ đã qua sử dụng.

Phân loại chất thải phóng xạ

Theo cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ, phân loại chất thải chứa phóng xạ thành 5 loại như sau:

• Chất thải cao cấp: Chất thải cao cấp gồm các nguyên liệu hạt nhân từ các lò phản ứng hạt nhân và sinh ra từ quá trình tái xử lý nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng. Hầu hết loại chất thải này được lưu trữ tại nơi phát sinh.

• Chất thải siêu uranium: Chất thải siêu uranium là nguyên tố phóng xạ nhân tạo có số nguyên tử từ 92 (urani) trở lên, hầu hết sản sinh từ các cơ sở sản xuất vũ khí hạt nhân. Chất thải loại này bao gồm dụng cụ, thiết bị phòng thí nghiệm, giẻ lau bị ô nhiễm trong thời kỳ đầu nghiên cứu, phát triển vũ khí hạt nhân.

• Chất thải nhà máy thorium hay uranium: Đây là loại chất thải còn lại sau quá trình khai thác, nghiền quặng thorium hay uranium và được lưu trữ tại các bể chứa tại địa điểm sản xuất.

• Chất thải cấp độ thấp: Chất thải cấp độ thấp là loại chất thải nghiên cứu hoặc công nghiệp bị nhiễm phóng xạ. Chất thải này hình thành do tiếp xúc chất phóng xạ như túi nhựa, giấy, vải vụn, bìa cứng, vật liệu đóng gói, quần áo bảo hộ, chất thải phóng xạ trong y tế…

• Chất thải TENORM: Là vật liệu phóng xạ tự nhiên trong môi trường được tập trung thông qua hoạt động khai thác tài nguyên của con người. Nhiều quy trình hay ngành công nghiệp có thể sản xuất Tenorm như sản xuất dầu khí, xử lý nước, khai thác mỏ… Chất thải loại này phải được quản lý và xử lý theo quy định của nhà nước.

Nguyên tắc quan trọng trong xử lý chất thải phóng xạ

Chất thải phóng xạ cần được xử lý một cách nghiêm ngặt

Chất thải chứa phóng xạ nếu không được xử lý đúng cách, đúng quy định có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Vậy chất thải phóng xạ nguy hiểm như thế nào?

Lý giải cho vấn đề này chúng ta tìm hiểu về tác hại của chất thải chứa phóng xạ:

• Ô nhiễm đất: Chất thải chứa phóng xạ có thể gây ô nhiễm đất nghiêm trọng, làm đất bị biến đổi, nhiễm độc tính cao. Cây trồng trên đất tích lũy phóng xạ gây biến đổi gen, người ăn phải có thể bị nhiễm phóng xạ.

• Gây biến đổi gen: Ô nhiễm phóng xạ có thể gây biến đổi gen ở người, khiến trẻ sinh ra bị dị tật bẩm sinh nghiêm trọng.

• Phát triển bệnh tật: Người tiếp xúc thường xuyên với ô nhiễm phóng xạ có nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như ung thư, tim mạch, bạch cầu…

Chất thải chứa phóng xạ thuộc danh mục chất thải nguy hại nên cần tuân thủ quy trình lưu trữ, vận chuyển và xử lý theo quy định. Đây là quy trình phức tạp nhằm đảm bảo giảm thiểu tối đa những nguy cơ tiềm ẩn về sức khỏe con người và môi trường. Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng trong xử lý chất thải cần chú ý:

Lưu trữ an toàn

Chất thải phóng xạ cần được lưu trữ an toàn

Chất thải chứa phóng xạ cần được lưu trữ trong khu vực cách lý được thiết kế để ngăn chặn rò rỉ, cũng như chịu được các yếu tố phát ra tia phóng xạ. Bên cạnh đó khu vực cách ly cần chịu được các yếu tố ảnh hưởng xấu từ môi trường và thiên nhiên như hỏa hoạn, lũ lụt, động đất… tránh nguy cơ rò rỉ phóng xạ ra bên ngoài.

Gắn nhãn nguy hiểm

Vật dụng, dụng cụ chứa chất thải cần được gắn nhãn nguy hiểm, trên nhãn ghi rõ ràng thông tin về loại chất thải, mức độ phóng xạ và thông tin liên quan quan trọng khác. Hệ thống giám sát cần được hoạt động liên tục, thiết lập theo dõi chặt chẽ, đo lường mức độ phóng xạ trong khu vực lưu trữ.

Xử lý chất thải

Quy định xử lý chất thải cần tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt, sử dụng phương pháp xử lý phù hợp với loại phóng xạ. Trên thực tế có nhiều phương pháp xử lý thải phóng xạ như xử lý bằng hóa học, xử lý bằng chôn lấp hay xử lý bằng nhiệt. Với những loại phóng xạ đặc biệt cần thực hiện các bước xử lý riêng để giảm thải tối đa phóng xạ ra bên ngoài.

Nâng cao ý thức cộng đồng

Nguyên tắc nâng cao ý thức cộng đồng đóng vai trò quan trọng cho hiệu quả của việc xử lý thải phóng xạ. Tất cả nhân viên quản lý và công nhận vạn hành việc xử lý chất thải cần được đào tạo một cách nghiêm túc, đảm bảo an toàn. Đồng thời cần tuyên truyền cho công chúng về chất thải chứa phóng xạ để có sự đồng lòng hỗ trợ, hợp tác trong việc quản lý và xử lý thải hiệu quả.

Giải pháp xử lý chất thải phóng xạ đảm bảo an toàn

Để ngăn chặn hậu quả xấu do chất thải gây gia, mỗi quốc gia đều có quy định chặt chẽ về việc xử lý chất thải phóng xạ. Dưới đây là các bước thực hiện cụ thể cần thực hiện:

Thu gom

Việc thu gom chất thải phụ thuộc vào loại chất thải dạng rắn hay dạng lỏng để áp dụng quy trình khác nhau:

• Chất thải dạng rắn: Với chất thải rắn cần được tách khỏi các loại khác, chứa trong dụng cụ có tấm chắn chì, đặt tại khu vực riêng và có cánh báo. Trên bao bì cần có các thông tin như số nhận dạng thùng, nơi phát sinh chất thải, nhân tố phóng xạ bên trong, các yếu tố tiềm ẩn…

• Chất thải dạng lỏng: Chất thải dạng lỏng cần được tách khỏi nguồn nước không chứa chất phóng xạ.

Thải chất thải ra môi trường

Cách xử lý chất thải phóng xạ ra môi trường:

• Chất thải dạng khí: Khi thải chất thải dạng khí ra môi trường cần đảm bảo xử lý trước để đảm bảo lượng phóng xạ không vượt quá ngưỡng cho phép.

• Chất thải dạng rắn: Chất thải cần được xử lý loại bỏ các thành phần phóng xạ đảm bảo liệu bức xạ lượng thải khí và nước không vượt quá 100 µSv/năm vào môi trường. Một số loại chất thải cấp thấp có thể cần được lưu trữ để giảm mức độ phóng xạ trong thời gian dài.

• Chất thải dạng lỏng: Chất thải phóng xạ trong y tế, công nghiệp, các cơ sở nghiên cứu dạng lỏng cần được phân loại, xử lý loại bỏ thành phần phóng xạ, đảm bảo lượng nhân phóng xạ không vượt quá quy định khi thải ra môi trường.

Xử lý chất thải

Cần xử lý chất thải để tránh ảnh hưởng tới môi trường

Cách xử lý chất thải phóng xạ tùy thuộc vào đặc tính, dạng chất thải, loại phóng xạ… Cụ thể:

• Chất thải dạng rắn mức thấp xử lý tùy theo đặc tính có thể đốt, nén hay ép tùy từng loại.

• Nước thải phóng xạ có chu kỳ bán rã dưới 100 ngày cần tác nhân phóng xạ để đảm bảo độ phóng xạ trong giới hạn cho phép.

• Chất thải sinh học phải được tiệt trùng bằng bức xạ, hơi, khử khuẩn bằng nhiệt khô, hóa chất.

Trên đây là các thông tin giải đáp thắc mắc chất thải phóng xạ là gì và giải pháp xử lý theo quy định.  luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc có liên quan, vui lòng liên hệ với chúng tôi nếu bạn có nhu cầu nhé.